نگاه کلی به ایران باستان

پیشگفتار :

بیشتر مورخان معتقدند که پیشرفت قابل توجهی ازدانش و هنر را بشر،مدیون ایرانیان است.پس بهتر است که درباره تمدن،علم و هنر ایران در دوره باستان بیشتر بدانیم.

مقدمه :

جالب است بدانید ایرانیان در دوره باستان در بحث علم و ترویج و توسعه آن بسیار سرآمد بوده اند.حال باهم به دانش و هنر ایرانیان آن دوره، نگاهی می اندازیم.

در دربار پاداشاهان ایران در دوره باستان به خصوص در دوره هخامنشیان تعدادی از افراد دانا و تعلیم دیده آن زمان مانند دانشمندان،فیلسوفان،معماران،پزشکان و ... تجمع چشمگیری داشتند.به عقیده شخصی احتمالا علت داناتر بودن پاداشاهان آن زمان وجود چنین افراد تحصیل کرده در دربار بوده است.فراگیری علم در آن زمان در ابتدا به نیایشگاه ها و معابد محدود میشد.اما هم چنان با توجه به تاریخ این کشور با پیشینه،علم ایرانی پیشرفت های چشمگیری در ریاضیات،علم نجوم و هندسه داشته است.که در زیر به هر کدام از آن ها اشاره خواهم کرد.

جفرافیا و نجوم

یکی از منابعی که می توان مثال زد کتاب بندهشن است که درباره اقلیم ها،رود ها،دریاچه ها،جغرافیای نقاط مختلف و.... صحبت می کند.

بیشترین پیشرفت ایران باستان در علم جغرافیا در دوره طلایی هخامنشی می باشد.

هخامنشیان اولین بار با استفاده از نیروی دریایی،برای کشف سرزمین های ناشناخته شروع به اکتشاف کردند و در امر نجوم طبق گفته باستان شناسان،ایران مرکز ستاره شناسی آن عصر بوده است.

ریاضیات و هندسه

در تاریخ علم ریاضی همانند حال،بصورت اعداد مفهومی نداشته است.ولی در تمامی بنا های دوره هخامنشی،ایرانیان قواعد ریاضی را رعایت کرده اند.ریاضی دانان آن زمان واحد های اندازه گیری را ابداع کردند که باعث شد بسیاری از مردم آن روزگار همه از واحد اندازه گیری یکسانی استفاده کنند.تمامی منابع آن زمان نشانگر این است که ایرانیان باستان در علم هندسه و ریاضی جایگاه خاصی داشته اند.جالب است بدانید که  تعداد زیادی از دانشمندان یونانی برای توسعه زمینه آگاهی خود در علم هندسه به ایران سفر داشته اند.نکته قابل توجهی که درباره فیثاغورث باید بدانید این است که او باسفر به ایران با بهره گیری از منابع ایرانی قضیه فیثاغورث را به نام خود ثبت کرد؛ولی با نگاهی به مدارک تاریخی میتوان دریافت که عالم های علم هندسه در شوش،قضیه فیثاغورث را میدانستند ولی نتوانسته بودند به همگان عرضه کنند.

طب و بهداشت

با نگاهی کلی به تاریخ پزشکی ایران تنها یک کلمه مشخص است : (افتخارآمیز)

منابع تاریخی چنان می گویند که ایران در روزگاران قدیم،خیلی قبل تر از دوران بقراط،هنر و علم طب و داروسازی پیشرفته تر از یونان در اختیار داشته و پزشکان یونان در این امر از علم ایرانی بهره مند بوده اند.ایرانیان در درمان بیشتر بر تجربه و روش های علمی تکیه می کردند در حالی که یونانین اعتقادات خرافی داشتند.یکی از قوانین مهم آن دوره در ایران رعایت بهداشت بوده است.ویل دورانت در این باره نوشته است (پارسیان پاکیزگی را پس از زندگی بزرگترین نعمت می دانستند)

زرتشت در اوستا چنان می گوید که : (نچیدن ناخن و مو و نفس کشیدن از دهان،همه پلیدی است و ایرانی فرزانه باید از آن پرهیز کند.)

کیمیاگری و داروسازی

کیمیاگری یکی از مورد توجه ترین رشته ها در میان مردم ایران باستان بوده است.معنی اصلی کیمیاگری فقط تبدیل فلزی به فلز دیگر یا تبدیل هرچیزی به طلا نیست بلکه معنی کلی تری دارد به طور مثال لعاب کاشی ها،رنگرزی و ... قسمتی از آن است.دانش و هنر کیمیاگری را ایرانیان به دیگر دانشمندان خارج از ایران آموختند و در زمینه دارو سازی ایرانیان بسیار پرچمدار بوده اند.احتمالا واژه دارو که در لغت انگلیسی دراگ خوانده می شود از دوره پهلوی که داروک گفته میشد آمده باشد.فعالیت های دانشمندان ایرانی در این زمینه یعنی داروسازی در دانشگاه جندی شاپور جدی بوده است.

دانشگاه جندی شاپور

جمله جالبی بر سردر این دانشگاه حکاکی شده بود که بیان می کرد :دانش و هنر،برتر از شمشیر و ثروت است

با نگاهی به تاریخ مشخص است که ایران در آن زمان بسیار در علم رونق داشته است به دلیل وجود مدرسه هاس علمی و دانشگاه ها که نمونه آن دانشگاه جندی شاپور است که جزء مشهورترین ها می باشد.علت نام مشهور جندی شاپور باز میگردد به دوران ساسانیان که اردشیر بابکان اولین پادشاه دوره ساسانی مقدمات ساخت این دانشگاه معروف را شروع کرد اما تاسیس آن به هنگام دوره پسرش شاپور اول باز می گردد به همین دلیل نام این بنای تاریخی جندی شاپور نام گرفت.هنگامی که خبر تاسیس این دانشگاه همه گیر شد ایران به یکی از کانون های بزرگ علمی دنیا تبدیل  شد که پس از آن دانشمندان و دانش پژوهان زیادی از سراسر دنیا را به سمت خود جذب کرد.مهم ترین مسئله ای که باید ما ایرانیان به آن افتخار کنیم این است که در آن زمان در دانشگاه جندی شاپور هر سال انجمنی تشکیل میشد که تمامی پزشکان برجسته ایران و دنیا در آن حضور پیدا می کردند و در مورد تمامی مسائل پزشکی،بیماری ها،روش های درمانی بر اساس تجربیات گفت و گو میکردند.نتیجه تمامی بحث ها در دفتری ثبت و نگه داری میشد و بعد از تحقیق و آزمایش و تطبیق با منابع علمی و در آخر اثبات آن نظریه ها،به صورت کتاب یا کتابچه ای برای پزشکان سراسر دنیا ارسال می شد.

علت افتخار به این قضیه چیست؟

"تشکیل این انجمن،سیمرغ دانش ایرانیان و تلاش دلسوزانه آن ها در ارتقای علم،تمدن و نجات بشری بود."

جراحی های پیشرفته ای در دانشگاه جندی شاپور شکل می گرفت و دارای تالار تشریح بود.به گفته ادوارد براون نظیر این کتابخانه هیچگاه در تاریخ تمدن جهان دیده نشده است.

صنعت و هنر

باستان شناسان بر این باورند که فنون اولیه صنعت و هنر در سراسر ایران شکل گرفته است.برای نخستین بار ضرب سکه طلا در تاریخ متعلق به ایرانیان است.اولین کسی که نخستین سکه را ضرب کرد داریوش بود که آن را دریک خواند.هنگامی که کاغذ در چین کشف شد،ایرانیان اولین کسانی بودند که به صنعت تولید کاغذ دست یافتند و بعد ها در دوران اسلام به مسلمان ها انتقال دادند.یکی از افتخارات آن دوره ترعه ای بود که نتیجه آن اتصال رود نیل به دریای مدیترانه بود.این عمل به دستور شخص داریوش انجام شد و گزارش آن بر روی کتیبه ای حک شد.

بخش زیبایی از تمدن ایرانی در حوزه معماری است که بخش بسیاری از آن هنوز دارای عظمت و بسیار چشم نواز است.برای مثال اثری که همه ما ایرانی ها میشناسیم،بنای تخت جمشید که از لحاظ معماری از ممتازترین آثار است.جالب است بدانید در این بنای زیبا سیستم کامل آب رسانی و فاضلاب در زیر بنا به طور کامل ساخته شده بود.

در کل ایران از گذشته تا به امروز خدمات بسیاری را در زمینه های علمی و هنری هم به پارسی زبان ها و هم به دنیا ارائه کرده است مانند علم پزشکی،هنر معماری،سبک زندگی و .... .

امیدواریم از خواندن این مقاله لذت کافی برده باشید و آگاهی شما نسبت به تاریخ کشور عزیز ایران کمی بیشتر از قبل شده باشد.